Şişli’nin hareketli sokakları, İstanbul’un kozmopolit ruhunu yansıtan bir ayna. Burada, farklı kimlikler, kültürler ve hikâyeler birbirine dokunur. Ancak bu dokunuşun en anlamlı yanı, sokakların taşıdığı o “dostluk” mesajı: Özellikle travesti bireylere yönelen nefret söylemlerine, dışlanmaya ve ayrımcılığa karşı bir dayanışma çığlığı.
Dostluk Nedir?
Dostluk, Şişli’nin ışıklı caddelerinde bir tebessümle selamlaşmak, bir fincan kahvenin sıcaklığını paylaşmak ya da “Nasılsın?” sorusunu samimiyetle sormaktır. Travesti bireyler, toplumun marjinalleştirdiği kesimler arasında yer alırken, bu sokaklarda insan onurunu hatırlatan küçük ama devasa jestlerle karşılaşıyor. Bir bakkalın tezgâhından uzanan dost eli, bir esnafın “Hoş geldin!” demesi veya komşunun kapıya bıraktığı bir tabak yemek… İşte gerçek dostluk, tam da burada, önyargı duvarlarını yıkan anlarda filizleniyor.
Nefrete Karşı Bir Kalkan: Dayanışma
Travesti bireyler, Türkiye’de hâlâ işsizlik, şiddet ve sosyal dışlanma gibi sorunlarla mücadele ediyor. Oysa Şişli sokakları, bu sistematik eşitsizliğe karşı sessiz bir direnişi temsil ediyor. Mahallelinin travesti komşusunu korumak için sokağa çıkması, LGBTİ+ derneklerinin dayanışma ağları oluşturması veya sanatçıların kimlik mücadelesine ses vermesi, bu dostluğun kolektif bir bilince dönüştüğünü gösteriyor.
İnsan Olmanın Özü: Empati
Dostluk, “öteki” olarak görülen birine insan olduğu için değer vermektir. Travesti bir bireyin yaşadığı zorlukları anlamak için onun hikâyesini dinlemek, belki de ilk adım. Şişli’de bir kafenin masasında çay içerken sohbet etmek, bir dernekte gönüllü olmak veya sadece yolda selam verirken göz teması kurmak… Bunlar, nefretin kalın perdelerini yırtan küçük devrimler.
Şişli’den Yükselen Çağrı: “Yalnız Değilsin!”
Bu sokaklar, sadece fiziksel bir mekân değil; bir umut manifestosu. Her “Merhaba”, her dayanışma hikâyesi, travesti bireylere “Sen bu toplumun bir parçasısın, yalnız değilsin!” diye haykırıyor. Çünkü dostluk, ancak eşitlik temelinde yeşerebilir.
Bugün Şişli’de bir adım atın. Bir kahve ısmarlayın, bir sohbet başlatın veya sadece yan yana yürüyün. Unutmayın: Gerçek dostluk, önyargıları susturup insanlığı konuşturduğumuzda başlar.
(Şişli sokaklarında rastgele seçilen kişilerle “dostluk”, “dayanışma” ve “bir arada yaşam” üzerine kısa sohbetler…)
1. Bakkal Mehmet Amca, 58 | “Komşumuz Kim Olursa Olsun!”
Soru: Bu sokaklarda travesti bireylere yönelik nefret söylemleri duyuyor musunuz?
“Duymaz olayım mı? Ama benim dükkânımda herkese çay parasız! Kimseye ayrım yapmam. Bir gün bir travesti kızımız dükkân önünde saldırıya uğradı, hepimiz sokağa fırladık. Komşuluk işte… İnsanız sonuçta. Biri bana ‘Neden savunuyorsun?’ diye sordu, ‘Çünkü o benim komşum!’ dedim.”
2. Deniz, 25 | LGBTİ+ Aktivist | “Görünür Olmak İstiyoruz”
Soru: Şişli sokaklarını “dostluk” açısından nasıl değerlendirirsiniz?
“Burada nefes alabiliyoruz çünkü insanlar bize görünmez muamelesi yapmıyor. Ama bu yeterli değil. Bir kafede otururken ‘Yan masadakiler fısıldaşıyor’ diye içimiz titriyor. Dostluk, sadece selam vermek değil; iş verirken, kiraya çıkarırken de eşit davranmak. Şişli’de dayanışma dernekleri ve cesur esnaflar sayesinde ayaktayız. Umudum, bu sokakların Türkiye’ye örnek olması.”
3. Ayşe Teyze, 67 | Emekli Öğretmen | “Ben Onları Çocuğum Gibi Görüyorum”
Soru: Mahallenizde travesti bireylerle ilişkiniz nasıl?
“Bizim apartmanda iki travesti kız oturuyor. İlk taşındıklarında herkes dedikodu yaptı. Ben gidip tanıştım. Biri bana ‘Teyze, siz niye geldiniz?’ diye şaşırdı. ‘Sizinle çay içmeye!’ dedim. Şimdi kapılarını çalıp yemek götürüyorum. Biri hasta olduğunda eczaneden ilaç alıyorum. Onlar da bana ‘Anne’ diye hitap ediyor. Sevgi dilinin sınırı yok.”
4. Can, 30 | Sokak Müzisyeni | “Müzik Hepimizi Birleştiriyor”
Soru: Sokakta sanat yaparken nasıl tepkiler alıyorsunuz?
“Gitar çalarken travesti arkadaşlarım bazen bana eşlik ediyor. İnsanlar önce şaşırıyor, sonra alkışlıyor. Bir gün bir adam yanıma geldi, ‘Burada onlarla niye takılıyorsun?’ diye sordu. ‘Çünkü onlar benim arkadaşım’ dedim. Adam utandı, özür diledi. Müzik, önyargıları eriten bir dil. Şişli, bu anlamda bir sahne gibi…”
5. Emir, 19 | Üniversite Öğrencisi | “Gençler Daha Duyarlı, Ama…”
Soru: Sizce gençler travesti bireylere karşı nasıl bir tutum sergiliyor?
“Okulda LGBTİ+ hakları konuşulunca bazı arkadaşlarım ‘Abartıyorsunuz’ diyor. Ama Şişli’deki kafe sohbetlerinde tanıdığım travesti abilerim/ablalarım sayesinde fikrim değişti. Onların hikâyelerini dinledikçe, ‘dostluk’ kelimesinin ne kadar derin olduğunu anladım. Sosyal medyada linç kültürü var ama gerçek hayatta yan yana durmak her şeyi değiştiriyor.”
6. Selin, 33 | Terzi | “Benim İş Ortağım Onlardan Biri”
Soru: İş hayatında dayanışmayı nasıl hissediyorsunuz?
“Dükkânımın karşısında travesti bir arkadaşımın butiği var. Bazen müşteri gelmiyor diye endişeleniyor. Ben de vitrinine not yazıp Instagram’da paylaşıyorum. O da bana dikiş konusunda yardım ediyor. Birbirimizi besliyoruz. Bana göre dostluk, sadece iyi günde değil; ‘dükkân açık kalsın’ diye mücadele etmek.”